Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) to duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), którego charakteryzuje długie skrzydła, wąski i lekko zaokrąglony ogon oraz wyraźny dymorfizm płciowy. Samce mają trójkolorowe upierzenie – brązowy grzbiet, szare lotki i ogon oraz jasną głowę i spód ciała. Samice są bardziej jednolicie brązowe, z jasnym wierzchem głowy i przednimi krawędziami skrzydeł. Młode osobniki przypominają ubarwieniem dorosłe samice. Błotniak stawowy to ptak średniej wielkości, zbliżony rozmiarami do myszołowa, ale smuklejszy i o dłuższym ogonie. Poza okresem lęgowym prowadzi samotniczy tryb życia, choć może gromadzić się w noclegowiskach. Lot jest charakterystyczny – spokojny i powolny, z uniesionymi ku górze skrzydłami.
Kluczowe Informacje
- Błotniak stawowy to duży ptak drapieżny z wyraźnym dymorfizmem płciowym
- Charakteryzuje się długimi skrzydłami, wąskim i lekko zaokrąglonym ogonem
- Prowadzi samotniczy tryb życia poza okresem lęgowym, ale może gromadzić się w noclegowiskach
- Lot błotniaka stawowego jest spokojny i powolny, z uniesionymi ku górze skrzydłami
- Należy do średniej wielkości ptaków drapieżnych, zbliżonych rozmiarami do myszołowa
Zasięg Występowania Błotniaka Stawowego
Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) jest ptakiem występującym na terenie Europy, Azji oraz Afryki Północnej. Jego obszary lęgowe rozciągają się od Hiszpanii i Francji, przez Europę Środkową i Wschodnią, aż po Azję Środkową, sięgając na północy do południowej Szwecji i Finlandii. Dodatkowo, rozproszone populacje zamieszkują również Włochy, Bałkany, północno-wschodnią Afrykę i Turcję.
Łączna liczebność europejskiej populacji lęgowej błotniaka stawowego szacowana jest na około 80 tysięcy par, z czego większość występuje w Rosji, na Białorusi, Ukrainie, Węgrzech, w Polsce i Niemczech. Są to ptaki wędrowne – północne populacje zimują w Afryce na południe od Sahary lub na obszarze śródziemnomorskim.
Różnorodność ekosystemów, w których bytuje błotniak stawowy, świadczy o jego adaptacyjności i możliwości zasiedlania wielu typów środowisk. Znajomość jego rozmieszczenia geograficznego oraz obszarów lęgowych i zimowisk ma kluczowe znaczenie dla ochrony tego gatunku.
Środowisko Życia Błotniaka Stawowego
Błotniak stawowy jest związany przede wszystkim z otwartymi, nizinnymi terenami podmokłymi. Najchętniej gniazduje w rozległych trzcinowiskach, rzadziej w innych rodzajach szuwarów porastających brzegi jezior, stawów, starorzeczy, bagien i torfowisk. Chętnie wybiera także śródpolne oczka wodne oraz glinianki i torfianki położone na otwartych przestrzeniach. Natomiast zwarte kompleksy leśne są przez niego unikane.
Poza sezonem lęgowym błotniak stawowy poluje na łąkach, pastwiskach i polach uprawnych sąsiadujących z jego lęgowiskami. Warto jednak zauważyć, że w ostatnich latach obserwuje się tendencję do coraz częstszego zasiedlania przez te ptaki również obszarów rolniczych, gdzie zakładają gniazda wśród upraw zbóż lub rzepaku.
| Główne Siedliska Lęgowe Błotniaka Stawowego | Miejsca Żerowania Poza Sezonem Lęgowym |
|---|---|
| – Rozległe trzcinowiska – Inne rodzaje szuwarów na brzegach jezior, stawów, starorzeczy, bagien i torfowisk – Śródpolne oczka wodne – Glinianki i torfianki na otwartych przestrzeniach |
– Łąki – Pastwiska – Pola uprawne sąsiadujące z lęgowiskami – Coraz częściej również obszary rolnicze, w tym uprawy zbóż i rzepaku |
“Błotniak stawowy zasiedla przede wszystkim otwarte, nizinne ekosystemy wodne i trzcinowiska, unikając zwartych kompleksów leśnych. Poza okresem lęgowym poluje na terenach sąsiadujących z jego gniazdowiskami.”
Pożywienie i Polowanie
Błotniak stawowy jest drapieżnikiem polującym głównie na drobne kręgowce, w tym gryzonie, młode ptaki oraz płazy i owady. Podstawę jego diety stanowią jednak przede wszystkim różne gatunki gryzoni. Ptak wypatruje ofiary w locie patrolowym, szybując nisko nad terenem i nasłuchując potencjalnej zdobyczy. Często zawisa w powietrzu, śledząc ruch na ziemi lub w trzcinach. Na ofiarę spada z kilku metrów wysokości, chwytając ją szponami.
Rzadko ściga ptaki w locie, zazwyczaj poluje na zdobycz siedzącą na ziemi lub wodzie. Oprócz żywych ofiar, błotniak nie gardzi też padliną.
| Główne elementy pożywienia błotniaka stawowego | Techniki łowieckie |
|---|---|
|
|
Rozród i Lęgowiska Błotniaka Stawowego
Błotniak stawowy jest monogamicznym ptakiem, który do lęgów przystępuje najczęściej w wieku 2-3 lat. Gniazdo buduje w gęstych trzcinach, na skraju zbiorników wodnych lub w innych szuwarach. Samica składa w maju lub czerwcu 3-6 białych lub niebieskawych jaj, które sama wysiaduje przez około 34-38 dni. W tym czasie samiec zaopatruje ją w pokarm.
Po 35-40 dniach pisklęta opuszczają gniazdo, choć jeszcze przez kilka tygodni są dokarmiane przez rodziców. Znane są także przypadki poligamii, gdy samiec wiąże się z dwiema samicami. Statystycznie para błotniaka stawowego odchowuje ponad 2 młode w sezonie.
Błotniak Stawowy – Zagrożenia i Ochrona
Błotniak stawowy objęty jest ochroną gatunkową w Polsce i na świecie. Według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) jest zaliczany do gatunków o najniższym stopniu zagrożenia (LC – Least Concern). Jego globalna populacja szacowana jest na 0,5-1 milion dorosłych osobników i wykazuje tendencję wzrostową.
Główne zagrożenia dla błotniaka stawowego to: osuszanie i degradacja jego naturalnych siedlisk lęgowych, takich jak trzcinowiska i mokradła, wykaszanie i wypalanie szuwarów, a także niekorzystne zmiany w obrębie zimowisk w Afryce.
W Polsce błotniak stawowy występuje na terenie całego kraju, poza obszarami górskimi. Jego populacja lęgowa szacowana jest na 6600-7400 par. Najważniejsze ostoje tego gatunku to m.in. Wielkopolska, Podlasie, okolice Zalewu Szczecińskiego, Ziemia Lubuska oraz Dolina Baryczy.
